Elke maand gaan twee professionals uit het vakgebied met elkaar in gesprek, op zoek naar overeenkomsten en tegenstellingen. In deze aflevering praten Maaike Leichsenring (30) en René van Gerwen (64) over de rol van academisch onderzoek en publicaties in de koudetechniek. Maaike is parttime docent en actief in het young cool-kernteam. René heeft een eigen ingenieursbureau en is bestuurslid bij knvvk & young cool. 

René: Maaike, jij bent relatief nieuw in de sector. Hoe ben jij betrokken geraakt bij de vereniging?

Maaike: “In 2019 kwam ik tijdens de IIR-conferentie in Montreal in contact met Anouk Dijkstra (bestuurslid bij knvvk & young cool). Ze vroeg of ik onderdeel wilde uitmaken van het young cool-kernteam. Omdat ik net op een koeltechnisch onderwerp was afgestudeerd, leek me dat leuk en zinvol, dus heb ik volmondig ‘ja’ gezegd. De koudetechniek is een dynamisch vakgebied waar ik graag een actieve bijdrage aan lever, ook vanuit de vereniging.”

René: Waar ligt jouw focus binnen het young cool-kernteam?
Maaike: “Ik heb de pilaar Kennisoverdracht op me genomen. Enerzijds draait het daarbij om kennisoverdracht tussen jonge en ervaren koeltechnici, wat belangrijk is voor continuïteit in de sector. Maar kennisoverdracht betekent ook dat een brug moet worden geslagen tussen wetenschap en praktijk. Aan universiteiten wordt veel onderzoek verricht, maar er zijn weinig bedrijven die daar gebruik van weten te maken.”

Maaike: Jij hebt een indrukwekkende loopbaan in de koudetechniek opgebouwd. Biedt het vakgebied na al die jaren nog steeds genoeg uitdaging?
René: “Ik werk al ruim 35 jaar in de koudetechniek. Dat lijkt misschien saai omdat het in de kern een behoudende sector is. Door druk van buitenaf, bijvoorbeeld als het om milieubelasting van koudemiddelen gaat, wordt men gedwongen tot vernieuwing en doorontwikkeling. Een sector die veel weerstand ervaart tegen verandering maar daar wel toe genoodzaakt is, geeft een interessante dynamiek. Ik vind het leuk om een actieve rol te spelen door bedrijven ervan te overtuigen dat veranderingen kansen bieden. De (technische) ontwikkelingen die uit die veranderingen voortkomen, zijn bovendien zo fascinerend dat je gemakkelijk je hele leven betrokken kunt blijven bij de koudetechniek.”

‘Een sector die veel weerstand ervaart tegen verandering maar daar wel toe genoodzaakt is, geeft een interessante dynamiek.’

René: Je zei net dat een brug moet worden geslagen tussen wetenschap en praktijk. Zou het helpen als er meer artikelen worden gepubliceerd? 

Maaike: “Ik weet niet of dat het probleem is. Veel young coolers die van de universiteit komen, schrijven publicaties, maar hun kennis landt vaak niet in de praktijk. Toen ik na mijn studie ging werken, merkte ik ook dat bedrijven op een andere manier naar wetenschappelijke kennis kijken: alsof koeltechnische theorieën niet relevant zijn als ze niet direct helpen om meer winst te maken. Dat vind ik jammer. Als er in R&D wordt geïnvesteerd, kan dat op de lange termijn juist heel lucratief zijn.”

Maaike: Hoe zie jij dat, René? Jij hebt zelf immers een groot aantal artikelen en wetenschappelijke publicaties geschreven.
René: “Door hoogstaande academische stukken te publiceren, bijvoorbeeld in het International Journal of Refrigeration, bereik je de koeltechnische praktijk niet. Om zo’n, wat aardse, sector als de koudetechniek te bereiken, kun je je kennis beter in toepassingsgerichte stappen aanbieden, en de materie wat meer populariseren. Daar is een medium als RCC K&L heel geschikt voor; daarin worden bijvoorbeeld tips en trucs gedeeld die je in de dagelijkse koeltechnische praktijk kunt toepassen. Bij het publiceren van stukken is samenwerking tussen generaties trouwens een goed idee. Door samen iets te schrijven, kunnen ervaren mensen zorgen dat voor young coolers de drempel om een mooi, toegankelijk artikel te schrijven lager wordt. Dat is niet alleen leerzaam, maar ook erg leuk. Wellicht een idee voor het young cool-kernteam?”

Maaike: “Daar zullen we zeker eens naar kijken. Het populariseren van kennis waar je over sprak, vind ik ook belangrijk. Een mooi voorbeeld is bijvoorbeeld de Koeltrofee van de NVKL, die werd vorig jaar gewonnen door een student die zijn masteronderzoek had gebruikt om een optimalisatieslag te maken binnen het koeltechnisch bedrijf waar hij werkte. Door daar een trofee aan te koppelen, maak je het in de praktijk toepassen van onderzoek populairder.”

René van Gerwen, bestuurslid, portefeuille kennisdeling

Maaike: Een probleem is wel dat veel bedrijven liever niet te veel kennis delen, omdat ze denken de concurrentie daarmee wijzer te maken.
René: “Dat is een conservatieve kant van onze sector. Bedrijven denken dat ze een sterkere positie krijgen door kennis af te schermen. Mijn ervaring is echter dat je door kennis te delen juist een markt creëert. En een concurrent kan jouw innovatieve installatie ook gewoon openschroeven om te zien wat erin zit. Dat afschermen van kennis heeft dus maar een beperkt effect.”

Maaike: “Het helpt wellicht als bedrijven inzien dat het verschillende voordelen biedt om kennis uit te dragen. Publicaties zorgen voor naamsbekendheid en je toont ermee dat je kennis in huis hebt en weet waar je over praat. Los daarvan helpt het publiceren van artikelen ook om het inhoudelijke niveau van je eigen werknemers op peil te houden.”

Maaike: Los van dit alles is kennisdeling ook cruciaal om tot nieuwe innovaties te komen. Wordt dat onderschat?

René: “Op dat vlak speelt er wat merkwaardigs, want ons vakgebied kent een paradox. Een groot deel van de mensen is geschoold op mbo-niveau en werkt met installaties waarvan ze de thermodynamische principes lastig kunnen doorgronden. Tegelijkertijd weten veel van de hbo-, en wo- opgeleiden juist weinig van de koeltechnische praktijk. Als je als sector wil innoveren, loop je daardoor snel tegen kennisgrenzen aan, en dat leidt tot angst voor innovatie. Het is een grote uitdaging om ervoor te zorgen dat technici met een praktijkgerichte achtergrond en meer wetenschappelijk geschoolde vakgenoten van elkaar kunnen leren, zodat die angst verdwijnt.”

Maaike: “Dat verschil tussen theorie en praktijk heb ik ook wel ervaren. Het grootste deel van mijn studie was volledig op theorie gericht, pas bij mijn afstuderen en stagetijd werkte ik voor het eerst met technische installaties. Ik kwam erachter dat het inderdaad enorm belangrijk is om die verbinding tussen theorie en praktijk te maken; alleen zo kun je echt begrijpen hoe bepaalde zaken werken. Daar zouden universiteiten best meer aandacht aan mogen besteden.”

‘Aan universiteiten wordt veel onderzoek verricht, maar er zijn weinig bedrijven die daar gebruik van weten te maken.’

Maaike: Heb jij het idee dat er ook nog een generatieverschil speelt, als het om kennisniveaus gaat?

René: “Niet direct, maar ik zie wel een ander verschil. Oudere generaties doorliepen vaak een carrière waarin ze zich op specialisatie richtten, terwijl jongere mensen vaker de breedte zoeken. Dat laatste lijkt wat avontuurlijker omdat je steeds weer nieuwe prikkels krijgt, maar je mist daardoor wel inhoudelijke diepgang.”

Maaike: René, denk jij dat jonge mensen meer zouden hebben aan specialisatie dan aan verbreding?

René: “Dat denk ik eigenlijk wel. Het tekort aan goede vakmensen met technisch inzicht is echt problematisch. Als je een technische opleiding hebt gevolgd, of het nu op mbo-, hbo- of wo niveau is, kun je je positie versterken door je in een onderwerp te specialiseren. Er is niks mis met verbreding, maar aan specialisten heeft de markt volgens mij tegenwoordig meer behoefte dan aan mensen met algemene management skills.”

Maaike: “Daar ben ik het mee eens, en zo komen we weer terug bij het belang van publiceren. Het is niet alleen leuk, maar ook heel zinvol om je te verdiepen, kennis over iets op te doen en erover te schrijven. Daarmee laat je bovendien zien dat jij er meer over weet dan iemand die er wat over heeft gelezen op internet. Als je als aanbieder van diensten of producten kennis en vertrouwen uitstraalt, kan dat doorslaggevend zijn voor een mogelijke afnemer.”

Maaike Leichsenring, lid van het young cool kernteam, medeverantwoordelijk voor het vormgeven van young cool

Maaike: Ik heb nog een laatste vraag voor jou. Welk advies zou je aan jezelf geven als je nu aan het begin van je carrière stond? 

René: “Blijf bij jezelf. Dat klinkt vast als een open deur, maar het is echt belangrijk om alleen dat te doen dat goed voelt en bij je past, en daar ook aan vast te houden. Daarbij moet je dus bewust de keuze maken of je je carrière in de breedte of in de diepte wilt ontwikkelen.”

Maaike: “ Ik heb dat advies onlangs zelf ook opgevolgd, door een nieuwe stap te zetten in mijn loopbaan en een nieuwe weg in te slaan. Ik wil aan de slag bij een bedrijf waarbij mijn persoonlijke waarden goed aansluiten bij de bedrijfscultuur, en waar ik de mogelijkheid heb om me verder te specialiseren in thermodynamica.”

Afgestudeerd in werktuigbouwkunde, met specialisatie koudetechniek & klimaatregeling, aan de Technische Hogeschool Delft (de oude naam van de TUD). Werkte als docent, als onderzoeker bij de TNO-afdeling voor koudetechniek en warmtepompen, en was 17 jaar wereldwijd verantwoordelijk voor de koudetechniek en airconditioning bij Unilever. Vijf jaar geleden richtte hij een eigen ingenieursbureau voor koudetechniek en warmtepompen op.

Afgestudeerd aan de TU Delft, waar ze de master Process, Fluid and Energy Technology volgde. Daarna een jaar thermisch ingenieur bij een warmtewisselaarfabrikant, en momenteel parttime docent thermodynamica bij de stichting PHOE (Post HBO-Opleidingen Energie).